تبیین جامع کاربردهای فناوری تولید افزایشی در صنعت خودروسازی با رویکرد مروری فراترکیب

سابقه و هدف: تولید افزایشی به‌عنوان یکی از فناوری‌های پیشرفته تولید، در سال‌های اخیر جایگاهی ویژه در صنعت خودروسازی به‌دست آورده است. این روش با افزودن تدریجی مواد و حذف نیاز به فرآیندهای ماشین‌کاری یا قالب‌سازی سنتی، امکان ساخت قطعاتی با هندسه پیچیده، وزن کم، استحکام بالا و طراحی سفارشی را فراهم می‌کند. کاهش مصرف مواد خام، کاهش ضایعات، بهبود عملکرد فنی، ارتقاء راندمان سوخت و تحقق اهداف پایداری زیست‌محیطی از مهم‌ترین مزایای آن است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل نظام‌مند کاربردهای تولید افزایشی در صنعت خودروسازی، و ترسیم تصویری یکپارچه از ظرفیت‌ها، فرصت‌ها و دستاوردهای این فناوری است.
روش: مطالعه حاضر با رویکرد کیفی و به روش فراترکیب انجام شد. داده‌ها از پایگاه اطلاعاتی وب آو سانیس در بازه سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ و با استفاده از کلیدواژه‌های «تولید افزایشی»، «صنعت خودروسازی» و «کاربردهای تولید افزایشی» جمع‌آوری گردید. پس از جست‌وجو و غربالگری اولیه، ۲۱۴ مقاله شناسایی شد که بر اساس معیارهای ورود و خروج، بررسی چکیده‌ها و ارزیابی محتوای کامل، به ۲۸ مقاله نهایی کاهش یافت. اعتبارسنجی و کنترل کیفیت با چک‌لیست مهارت‌های ارزیابی حیاتی انجام شد و تنها مقالات دارای امتیاز کیفی ۷ از ۱۰ یا بالاتر انتخاب شدند. توافق میان دو ارزیاب با شاخص کاپای کوهن 0.82 تأیید گردید که بیانگر توافق قوی در کدگذاری و تحلیل داده‌ها است.
یافته‌ها: بر اساس تحلیل مقالات منتخب، مهم‌ترین کاربردهای تولید افزایشی در صنعت خودروسازی شامل موارد زیر است: کاهش وزن خودرو برای بهبود بهره‌وری سوخت، عملکرد دینامیکی و افزایش برد خودروهای برقی؛ تسریع و کاهش هزینه ساخت نمونه‌های اولیه تا ۸۰ درصد و حذف نیاز به قالب‌های پرهزینه؛ ساخت قطعات پیچیده و سفارشی با هندسه‌های پیشرفته؛ تولید قطعات یدکی در محل و به‌صورت درخواستی برای کاهش هزینه انبارداری و زمان تأمین؛ بهبود سامانه‌های خنک‌کننده و تهویه موتور با ایجاد کانال‌های پیچیده و بهینه‌سازی انتقال حرارت؛ استفاده از مواد کامپوزیتی و فیبر کربن برای سبک‌سازی و افزایش پایداری آیرودینامیکی؛ کاهش ضایعات و ارتقاء شاخص‌های زیست‌محیطی با استفاده از مواد بازیافتی؛ ساخت قطعات و بدنه در خودروهای مفهومی با انعطاف‌پذیری بالا در طراحی؛ و تولید قالب‌های پیشرفته برای کاهش هزینه‌ها و زمان تولید انبوه.
نتیجه‌گیری: تولید افزایشی، با توانمندی در کاهش مصرف مواد و انرژی، افزایش کیفیت و سرعت تولید، و امکان تحقق طرح‌های نوآورانه، جایگاهی راهبردی در زنجیره تأمین صنعت خودرو یافته است. این فناوری نه‌تنها به بهینه‌سازی اجزای فنی و کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کرده، بلکه مسیر دستیابی به اهداف توسعه پایدار را نیز هموار می‌سازد. برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های آن، اتخاذ رویکردهای اجرایی از سوی خودروسازان و سیاست‌گذاران ضروری است؛ از جمله ایجاد همکاری‌های پایدار میان صنعت و دانشگاه، حمایت‌های مالی و قانونی، توسعه شبکه‌های نوآوری و به‌کارگیری استانداردها و چارچوب‌های فنی. استمرار این روند می‌تواند الگویی پایدار و رقابتی برای صنعت خودروسازی جهان ترسیم کند.